czynników określających wynik finansowy przedsiębiorstwa

Dobrą pozycję finansową i zabezpieczony potencjał o pożądanej wielkości wyniku mają te przedsiębiorstwa, których produkty tworzą strukturę o zróżnicowanej atrakcyjności rynkowej i udziale w rynku. Główny nacisk kładzie się tu na rozwój, a więc wprowadzenie na rynek nowych produktów.

Do podstawowych czynników określających wynik finansowy przedsiębiorstwa zalicza się przychody uzyskane ze sprzedaży, koszt własny sprzedaży oraz straty i zyski o charakterze nadzwyczajnym. Wstępna analiza wyniku finansowego może więc dotyczyć badania struktury i dynamiki tych elementów.

Przychody ze sprzedaży wyrobów i usług kształtują się pod wpływem różnorodnych czynników niezależnych od przedsiębiorstwa oraz takich, na które ma ono istotny wpływ. Przychody ze sprzedaży są wynikową ilości sprzedanej produkcji, struktury asortymentowej, jakości i nowoczesności tej produkcji, cen realizacji oraz warunków sprzedaży. Warunki te obejmują przede wszystkim sposoby i terminy inkasowania należności oraz czas i formy ich płatności. Ewolucja sprzedaży jest jednym z podstawowych czynników określających kondycję ekonomiczną przedsiębiorstwa. Wzrost sprzedaży świadczy o rozwoju przedsiębiorstwa, ale może też oznaczać wzrost zapotrzebowania na kapitał obrotowy. Wzrost sprzedaży może być wynikiem wzrostu ilości sprzedanych produktów oraz zmiany struktury asortymentowej sprzedaży, poprawy jakości produkcji, zwiększenie skuteczności reklamy, wprowadzenia na rynek nowych produktów. Wśród czynników wewnętrznych, powodujących zmiany struktury produkcji, a co za tym idzie, zmniejszenie przychodów ze sprzedaży, należy wymienić nieterminowe realizacje prac remontowych i inwestycji, opóźnienia w uruchomieniu produkcji nowych wyrobów. Nie bez znaczenia jest również jakość produkcji, która wyznacza cenę wyrobów, a w przypadku niedotrzymania żądanych norm może być podstawą znacznych upustów i bonifikat cenowych. Spośród warunków zewnętrznych, kształtujących przychody ze sprzedaży, szczególnie istotne stają się terminy inkasowania należności za wyroby i usługi. Nie pozostają one bez wpływu na wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Wydłużenie terminu płatności zwiększa zapotrzebowanie na kapitał obrotowy. Jego źródłem mogą być środki własne, które zamrożone w kredytach dla odbiorców nie przynoszą zysków lub kredyty bankowe, z których korzystanie pociąga za sobą koszty w postaci odsetek.1

Drugim, obok przychodów ze sprzedaży, elementem kształtującym wielkość wyniku finansowego są koszty własne sprzedaży. Są one jednym z najważniejszych mierników charakteryzujących gospodarność przedsiębiorstwa. W kosztach własnych znajduje bowiem odzwierciedlenie jakości pracy na wszystkich odcinkach działalności firmy. Konieczne jest zatem systematyczne przeprowadzenie analizy kosztów. Zadaniem tej analizy jest dostarczenie przedsiębiorstwu szczegółowych informacji o kształtowaniu się kosztów w różnych przekrojach klasyfikacyjnych. Bierze się głównie pod uwagę: rodzaj działalności, funkcje realizowane w przedsiębiorstwie (zaopatrzenie, produkcja, zarządzanie, zbyt), zużywane rodzaje czynników produkcji, wytwarzanie wyrobów i usług, reagowanie na zmiany wielkości produkcji. Celem analizy tych struktur jest ustalenie i ocena czynników oddziałujących na poziom, dynamikę i strukturę kosztów. Ich znajomość służy do wytyczenia kierunków i środków umożliwiających zwiększenie efektywności gospodarowania, przez racjonalne wykorzystanie czynników produkcji i systematyczne obniżanie kosztów własnych. Analiza kosztów własnych powinna także wykazać ich zmiany na każdy wyrób, zmiany kosztów wraz ze zmianą rozmiarów produkcji, jakie są nieuchronne koszty w przypadku zmniejszenia sprzedaży oraz w jakim stopniu obecna struktura kosztów i kierunki zmian odpowiadają w zmianom w kosztach konkurencji. 2

Wyniki analizy kosztów własnych mogą służyć kierownictwu przedsiębiorstwa, które na tej podstawie podejmuje decyzje dotyczące działalności gospodarczej. Powinny one być jednak udostępnione niższym szczeblom zarządzania, aby mogli oni na bieżąco oddziaływać na proces kształtowania się kosztów własnych.

Wstępna analiza wyniku finansowego powinna się opierać na zależnościach obliczeniowych i ekonomicznych. W badaniach efektywności gospodarowania duże znaczenie posiadają układy nierówności wskaźników ilościowych. Przedmiotem oceny są uszeregowane według rosnącej skali wskaźniki dynamiki podstawowych wielkości charakteryzujących układy (zatrudnienie, majątek, koszty) i wyniki działalności gospodarczej.

Poprawa efektywności gospodarowania ma miejsce, gdy wyniki ekonomiczne rosną szybciej niż nakłady. Generalnym celem jest, żeby wynik finansowy w postaci zysku rósł względnie szybciej niż materialny rezultat, który wartościowo reprezentowany jest przez przychód ze sprzedaży netto. Tylko w przedsiębiorstwach deficytowych relacja ta może być odwrotna. Występująca stała dążność do poprawy pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa wymaga zaangażowania takiej wielkości czynników produkcji (zatrudnienie i majątek) i takiej ich struktury, żeby zapewnić ich jak najlepsze wykorzystanie.