Ocena stopnia zadłużenia

Dla oceny stopnia zadłużenia Spółki oraz oceny struktury finansowania jej majątku zastosowano wskaźniki przedstawione w tabeli poniżej:

Tabela 1. Wskaźniki stopnia zadłużenia

1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia – stosunek zobowiązań ogółem do aktywów ogółem; obrazuje udział zewnętrznych źródeł finansowania działalności.
2. Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego – stosunek zobowiązań ogółem do kapitałów własnych.
3. Wskaźnik pokrycia majątku kapitałami własnymi – stosunek kapitałów własnych do aktywów ogółem; przedstawia udział środków własnych w finansowaniu działalności.
4. Wskaźnik zadłużenia długoterminowego – relacja zobowiązań długoterminowych do ogólnej sumy aktywów; określa udział zobowiązań długoterminowych w finansowaniu działalności.

Kształtowanie się wszystkich powyższych wskaźników wskazuje na stosunkowo wysoki poziom zadłużenia Spółki. W okresie 2018-2020 wszystkie wskaźniki uległy poprawie, co należy wiązać ze wzrostem rentowności prowadzonej przez Spółkę działalności oraz zwiększeniem kapitałów własnych. Ze względu na wysoką rentowność sprzedaży należy stwierdzić, że zadłużenie Spółki kształtuje się na bezpiecznym poziomie, a jego wysokość raczej stymuluje rozwój niż wzrost kosztów.

Ocena stopnia zadłużenia stanowi jeden z fundamentalnych elementów analizy finansowej przedsiębiorstwa, pozwalając na określenie w jakim stopniu działalność firmy jest finansowana kapitałem obcym, a w jakim kapitałem własnym. Jest to proces o dużym znaczeniu zarówno dla kadry zarządzającej, jak i dla inwestorów, wierzycieli oraz instytucji finansowych, które podejmują decyzje o ewentualnym udzieleniu kredytów, pożyczek lub innych form finansowania. Wysokość zadłużenia wpływa na elastyczność finansową przedsiębiorstwa, jego zdolność do podejmowania inwestycji, a także na ryzyko utraty płynności w przypadku niekorzystnych zmian w otoczeniu gospodarczym. Zbyt duży udział kapitału obcego w finansowaniu może prowadzić do nadmiernego obciążenia kosztami odsetkowymi oraz ograniczenia swobody decyzyjnej, natomiast nadmiernie niski poziom zadłużenia może oznaczać niewykorzystanie możliwości rozwoju poprzez efekt dźwigni finansowej.

Analiza stopnia zadłużenia opiera się na zestawie wskaźników, które w sposób ilościowy opisują relacje pomiędzy poszczególnymi elementami struktury finansowania przedsiębiorstwa. Do podstawowych należą wskaźnik ogólnego zadłużenia, wskaźnik zadłużenia kapitału własnego oraz wskaźnik pokrycia obsługi długu. Wskaźnik ogólnego zadłużenia, będący relacją sumy zobowiązań do sumy aktywów, informuje, jaka część majątku przedsiębiorstwa jest finansowana przez wierzycieli. Wartości bliskie jedności oznaczają wysokie uzależnienie od finansowania zewnętrznego, natomiast wartości niskie świadczą o dominacji finansowania wewnętrznego. Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego, będący relacją zobowiązań do kapitałów własnych, określa relatywny udział kapitału obcego w stosunku do środków wniesionych przez właścicieli i zatrzymanych zysków. Natomiast wskaźnik pokrycia obsługi długu mierzy zdolność przedsiębiorstwa do generowania wystarczających przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej, aby terminowo regulować odsetki i spłacać zobowiązania.

Oceniając stopień zadłużenia, nie można pomijać kontekstu branżowego, cyklu życia przedsiębiorstwa oraz strategii rozwoju, jaką przyjęto. W niektórych sektorach gospodarki, takich jak przemysł ciężki czy energetyka, wysoki poziom zadłużenia jest uznawany za normalny z uwagi na kapitałochłonność inwestycji, długie okresy zwrotu oraz przewidywalność przychodów. W innych branżach, szczególnie w sektorze usług czy nowych technologii, utrzymywanie niskiego zadłużenia jest pożądane z uwagi na dużą zmienność warunków rynkowych i ryzyko utraty przewagi konkurencyjnej. W praktyce analiza stopnia zadłużenia wymaga również uwzględnienia struktury terminowej zobowiązań, czyli proporcji między długiem krótkoterminowym a długoterminowym. Nadmierny udział zobowiązań krótkoterminowych może zwiększać ryzyko utraty płynności w przypadku problemów z odnowieniem finansowania, natomiast przewaga długu długoterminowego zwiększa koszty, ale stabilizuje sytuację finansową.

Ważnym aspektem oceny zadłużenia jest badanie kosztu kapitału obcego w relacji do rentowności przedsiębiorstwa. Jeśli stopa zwrotu z inwestycji przewyższa koszt obsługi długu, finansowanie zewnętrzne może wspierać rozwój i poprawiać zwrot z kapitału własnego. Jednak w sytuacji odwrotnej, gdy koszt długu staje się wyższy niż generowane zyski, przedsiębiorstwo ponosi straty, a jego wartość rynkowa może spadać. Dlatego istotne jest, aby zarządzanie zadłużeniem było ściśle powiązane z prognozami przepływów pieniężnych oraz planami inwestycyjnymi. W ocenie poziomu długu należy również uwzględnić wpływ czynników zewnętrznych, takich jak poziom stóp procentowych, kursy walut czy koniunktura gospodarcza, ponieważ mogą one w istotny sposób zmieniać realne koszty obsługi zobowiązań.

Ocena stopnia zadłużenia powinna być procesem ciągłym, a nie jednorazowym działaniem. Regularne monitorowanie wskaźników zadłużenia pozwala szybko reagować na zmieniającą się sytuację finansową i dostosowywać strukturę finansowania do bieżących potrzeb oraz warunków rynkowych. W praktyce oznacza to, że zarząd powinien posiadać jasno określone progi ostrożnościowe dla poszczególnych wskaźników oraz procedury postępowania w przypadku ich przekroczenia. Pozwala to utrzymać równowagę pomiędzy wykorzystaniem kapitału obcego a utrzymaniem bezpieczeństwa finansowego, co w dłuższej perspektywie przekłada się na stabilny rozwój i wzrost wartości przedsiębiorstwa. Dzięki temu ocena stopnia zadłużenia staje się nie tylko narzędziem kontroli, ale również elementem strategii budowania przewagi konkurencyjnej na rynku.