W ramach analizy wstępnej istnieje możliwość wstępnego analizowania różnych narzędzi stosowanych przy ocenie przedsiębiorstwa, może to być np. bilans lub rachunek zysków i strat. Wstępna analiza bilansu przedsiębiorstwa obejmuje ocenę struktury:[1]
- Majątkowej na podstawie wskaźników struktury aktywów;
- Kapitałowej, poprzez ustalenie wskaźników struktury pasywów;
- Kapitałowo-majątkowej.
Wstępna analiza bilansu może być prowadzona w ujęciu statycznym i dynamicznym. Analiza statyczna dotyczy badania struktury majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania w wybranym momencie czasowym (np. na koniec roku).[2] Ujęcie dynamiczne pozwala natomiast ocenić również kierunki zmian tej struktury oraz dynamikę poszczególnych elementów aktywów i pasywów poprzez porównanie danych z kilku kolejnych lat. Dlatego wartość poznawcza analizy dynamicznej jest znacznie większa. Przeprowadzenie wstępnej analizy bilansu w ujęciu dynamicznym wymaga wykorzystania następujących mierników:[3]
- wskaźników dynamiki, określających kierunek i stopień zmian poszczególnych elementów bilansu, w porównaniu do ich poziomu w bilansach wcześniejszych,
- wskaźników struktury, wskazujących na udział poszczególnych pozycji majątku i źródeł ich finansowania w ogólnych ich wielkościach.
Badanie dynamiki poszczególnych pozycji majątku przedsiębiorstwa i źródeł pokrycia pozwala na ustalenie kierunków jego rozwoju oraz stopnia wzrostu kapitałów finansujących ten rozwój. Zróżnicowanie tempa zmian poszczególnych elementów aktywów i pasywów bilansu prowadzi do przesunięć w środkach gospodarczych i źródłach ich pokrycia wyrażających się w zmianach struktury.
Struktura majątkowa informuje o sposobie zaangażowania kapitału przedsiębiorstwa. Ocena struktury majątkowej przeprowadzana jest w oparciu o wskaźniki, które w swej budowie uwzględniają różne składniki majątkowe ujmowane w aktywach bilansu. Podstawowe znaczenie w badaniu struktury majątkowej mają wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w określone środki gospodarcze. Najistotniejszymi wskaźnikami wyposażenia przedsiębiorstwa w określone środki gospodarcze są wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w trwałe i obrotowe składniki majątku.[4]
Udział trwałych składników w majątku przedsiębiorstwa w sposób istotny zależy od rodzaju branży, technologii wytwarzania i asortymentu wyrobów. Jest on szczególnie duży w przemysłach wydobywczych, budownictwie, rolnictwie, hotelarstwie. Udział ten pozostaje w bezpośrednim związku z kwotą osiąganych przez przedsiębiorstwo przychodów. Im większy jest udział trwałych składników majątku w jego strukturze, tym mniejsza jest zdolność przedsiębiorstwa do wypracowania przychodu.[5]