W analizie porównawczej ogólna metoda porównań może występować w kilku odmianach. Dzieje się tak ze względu na zróżnicowanie bazy porównawczej oraz z odmiennych kierunków porównawczego podstawienia wskaźników ekonomicznych. Wyróżnia się trzy kierunki badania wskaźników (danych liczbowych):
– porównania ze wskaźnikami postulowanymi (tzw. porównania z planem),
– porównanie ze wskaźnikami okresów ubiegłych lub przyszłych (tzw. porównania w czasie),
– porównania ze wskaźnikami innych jednostek gospodarczych (tzw. porównania w przestrzeni).[1]
Celem analizy przyczynowej, która jest pogłębionym etapem badania wskaźników ekonomicznych jest w szczególności:
– określenie czynników oddziaływujących na objęty badaniem wskaźnik ekonomiczny,
– obliczenie wielkości wpływu poszczególnych czynników na odchylenia wynikające z uprzednich porównań.[2]
Obliczanie wpływu poszczególnych czynników na badanie odchylenia wskaźników ekonomicznych prowadzi do przekształcenia odchylenia ogólnego w kilka odchyleń cząstkowych. Suma tych odchyleń cząstkowych powinna tworzyć odchylenie ogólne. Zależnie od sposobu obliczania wpływu tych czynników na odchylenie ogólne wyróżnić można szereg szczegółowych metod analizy przyczynowej.
Analiza działalności przedsiębiorstwa w warunkach gospodarki rynkowej obejmuje:
– analizę otoczenia przedsiębiorstwa,
– analizę ekonomiczną.[3]
[1] L.Bednarski, op. cit., s.17.
[2] Ibidem, s.22.
[3] M.Sierpińska, T.Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, Warszawa 1993, s.11.