Przedmiotem analizy finansowej w przedsiębiorstwie jest jego działalność gospodarcza oparta na angażowanych zasobach majątkowo – kapitałowych i osobowych. W warunkach gospodarki rynkowej celem tej działalności jest przede wszystkim przyspieszenie właścicielom (udziałowcom, akcjonariuszom) przyrostu kapitałów własnych przez osiągnięcie zysków [1]. Przedmiot analizy finansowej jest tak ustawiony, że obejmuje on ocenę stale doskonalonych informacji pochodzących z analizy działalności gospodarczej przedsiębiorstwa – jego stanu ekonomicznego i osiągniętych wyników finansowych.
Jak już wspomniałem w pierwszej części pracy analiza finansowa wywodzi się z analizy ekonomicznej. Analiza ekonomiczna obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze występujące w obrębie samego przedsiębiorstwa jak i w jego otoczeniu.
Przedmiotem analizy są przede wszystkim wielkości ekonomiczne w ujęciu pieniężnym [2]. Obejmują one głównie[3]:
– stan finansowy przedsiębiorstwa ustalony na określony moment – dzień. Obejmuje on stan wyposażenia przedsiębiorstwa w składniki majątku trwałego i obrotowego, środki zaangażowane w inwestycje i wartości niematerialne oraz finansowe pokrycie tych składników z kapitałów własnych lub obcych (zobowiązań). Wiąże się to z kształtowaniem się sytuacji finansowej, jego zdolnością płatniczą i kredytową, efektywnym lokowaniem wolnych środków pieniężnych, w tym zagospodarowaniem osiągniętych nadwyżek finansowych,
– wyniki finansowe przedsiębiorstwa ustalone narastająco za pewien okres – miesiąc, kwartał, rok. Omawiane wyniki finansowe to zyski lub straty ujęte w wielkościach brutto lub netto. Oddziaływają na nie takie czynniki jak przychody ze sprzedaży, koszty własne, dywidendy itp. określają je wskaźniki rentowności jako relacje wyniku finansowego do obrotu, zaangażowanych zasobów osobowych, majątkowych lub kapitałowych.
Przedmiot i zakres analizy finansowej w gospodarce rynkowej nie ma charakteru jednolitego, gdyż zależą od:
– dostępności informacji,
– stopnia szczegółowości danych,
– jednostki przeprowadzającej ocenę.
Różnice w przedmiocie i zakresie występują pomiędzy analizą zewnętrzną, a analizą wewnętrzną [4].
Analiza zewnętrzna określana często sprawozdaniem rocznym, przeznaczona jest dla akcjonariuszy, inwestorów, udziałowców, banków, klientów, dostawców, uniwersytetów izb przemysłowych i handlowych oraz przedstawicielstw handlowych za granicą [5]. Występujący tu zakres informacyjny jest ograniczony do wymienionych dokumentów i tym samym nie pozwala na ocenę niektórych zagadnień np. rezerw firmy, a także na ujęcie przyczynowe badanych zjawisk. W analizach zewnętrznych operuje się standardowymi wskaźnikami finansowymi, a główne ich cele koncentrowane są na ocenie:
– efektywności gospodarowania – rentowności,
– płynności finansowej,
– pewności finansowej firmy.
Ponadto ustalenia głównych celów analizy zewnętrznej zależy przede wszystkim od osoby oceniającej, np.
- · akcjonariusze będą oceniać rentowność kapitału własnego oraz wielkość osiąganych dywidend, a więc opłacalność zaangażowanego kapitału.
Natomiast analizy wewnętrzne prowadzone są przez samo przedsiębiorstwo. Opierają się one nie tylko na sprawozdawczości finansowej (bilansie, rachunku zysków i strat), ale również na szczegółowych danych ewidencji księgowej (księgowości zarządczej, rachunków kosztów), statystyki zakładowej i planowaniu. Analiza wewnętrzna spełnia ważną rolę w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Stąd cel, przedmiot i zakres analizy wewnętrznej jest dużo szerszy aniżeli analizy zewnętrznej. W ujęciu syntetycznym może ona obejmować następujące cele:
– uogólnienia informacji,
– szukanie „prawdziwego obrazu firmy”,
– ocenę informacji,
– ustalenie decyzji wynikających z przeprowadzonej analizy,
szczegółowy przedmiot i zakres wewnętrznej analizy finansowej zawiera wiele ważnych ocen jak:
– płynność środków,
– efektywność gospodarowania (rentowność, zysk, przepływy finansowe),
– majątek,
– zdolność kredytowa,
– wzrost firmy oraz aktywność ekonomiczna
– ryzyko firmy,
– polityka socjalna,
– inflacja itp.
W gospodarce rynkowej przedsiębiorstwa sporządzając analizy wewnętrzne powinny równolegle prowadzić analizy zewnętrzne w stosunku do swoich konkretów, co stanowi podstawę do wartościowych ocen porównawczych o charakterze międzyzakładowym. Na podkreślenie zasługuje również fakt, że nawet w przypadkach gdy oceniane zjawiska powtarzają się w analizie zewnętrznej i analizie wewnętrznej to zakres i stopień szczegółowości badań będzie się obu analizach znacznie różniły.
[1] L. Bednarski, „Analiza finansowa w przedsiębiorstwie” PWE, Warszawa 2000r., str.9.
[2] T. Waśniewski, „Analiza finansowa w przedsiębiorstwie” Warszawa 1997r., str.15.
[3] L. Bednarski „Analiza ….”, PWE, Warszawa 2000r., str.1-12.
[4] T. Waśniewski, „Analiza …”, Warszawa 1997r., str.17-18.
[5] M. Sierpińska, T. Jachna, „Ocena przedsiębiorstwa wg standardów światowych” PWN Warszawa 2000r., str.15.