Badanie marży zysku przedsiębiorstwa w stosunku do lat poprzednich i norm gałęziowych pomaga ocenić efektywność przedsiębiorstwa, jego strategię cenową oraz pozycję konkurencyjną.
Inwestorzy będą niechętni do inwestowania w przedsiębiorstwo o słabej zdolności wytwarzania dochodu, ponieważ to wpływa niekorzystnie na cenę rynkową akcji i przyszłe dywidendy spółki. Zaś wierzyciele będą stronić od spółek z ujemną zyskownością sprzedaży, ponieważ mogą nie otrzymać należnych im kwot.
Podstawowym wskaźnikiem, wykorzystywanym do analizy rentowności ekonomicznej przedsiębiorstwa, jest wskaźnik rentowności majątku.
1. Wskaźnik rentowności majątku informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku. Zatem wskaźnik ten mierzy zdolność aktywów firmy do generowania zysku, czyli pokazuje jak efektywnie firma zarządza swoimi aktywami.[1]
Im wartość tego wskaźnika jest wyższa, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa firmy. Wiadomo przecież, iż aktywa są materialną bazą umożliwiającą przedsiębiorstwu prowadzenie działalności gospodarczej oraz osiąganie przychodów, a przede wszystkim zysków.[2]
Na wielkość powyższego wskaźnika wpływa szereg różnorodnych czynników, niekiedy o przeciwnych kierunkach oddziaływania. Rentowność majątku zależy więc od:
– rentowności sprzedaży netto, czyli wielkości zysku zrealizowanego przy określonej sprzedaży
– szybkości rotacji zaangażowanych aktywów.[3]
Zależność tę można zapisać równaniem:
zysk netto aktywa ogółem |
= |
Zysk netto Sprzedaż netto |
x |
Sprzedaż netto aktywa ogółem |
rentowność aktywów = rentowność sprzedaży netto x rotacja aktywów.
Z powyższego równania można wysnuć wniosek, że taka sama rentowność aktywów może być wynikiem zupełnie różnej polityki sprzedaży wyrobów i usług:
- polityki ilości (niskich cen), charakteryzującej się niską zyskownością jednostkową, ale odpowiednio wyższą wielkością sprzedaży,
- polityki jakości (wysokich cen), charakteryzującej się wysoką zyskownością i niską rotacją aktywów.[4]
Trzeci aspekt badania rentowności przedsiębiorstwa dotyczy rentowności zaangażowanego kapitału własnego.
1. Wskaźnik rentowności kapitału własnego mierzy zdolność kapitału własnego do generowania zysku netto, czyli kładzie nacisk na zysk w stosunku do kwoty zainwestowanej przez akcjonariuszy. Dlatego wskaźnikiem tym interesują się przede wszystkim akcjonariusze.[5]
Wskaźnik zyskowności kapitału własnego określa stopę zysku, jaką przynosi inwestycja w dane przedsiębiorstwo.
Im wskaźnik wyższy, tym korzystniejsza ocena, ponieważ wyższa jest efektywność kapitału własnego, a to stwarza możliwości uzyskania wyższych dywidend oraz dalszego rozwoju podmiotu. Niski poziom tego wskaźnika nie będzie stanowił zachęty do inwestowania w dane przedsiębiorstwo, co może zagrażać dalszej jego egzystencji.[6]
Wskaźnik zwrotu kapitału własnego można przedstawić również przy pomocy iloczynu:
zysk netto kapitał własny |
= |
Zysk netto Aktywa ogółem |
x |
aktywa ogółem kapitał własny |
Wielkość tego wskaźnika zależy więc od:
– efektywności produkcji wyrażonej zyskownością aktywów,
– efektywności finansowej wyrażonej relacją aktywów do kapitału własnego.[7]
Wysokość wskaźnika rentowności kapitału własnego zależy między innymi od:
- różnicy między wskaźnikiem rentowności kapitału całkowitego a stopą płaconych odsetek za pozyskiwanie kapitału obcego,
- wskaźnika struktury kapitału, tj. udziału kapitału własnego w kapitale całkowitym.
[1] W. Bień, Czytanie bilansu przedsiębiorstwa (dla menedżerów), Warszawa 1993, s. 84.
[2] W. Bień, Zarządzanie…, op. cit., s. 7.
[3] M. Sierpińska, T. Jachna, op. cit., s. 105.
[4] M. Sierpińska, T. Jachna, op. cit., s. 105.
[5] R. Rutkowski, op.cit., s. 16.
[6] L. Kopczyńska, op. cit., s. 7.
[7] M. Sierpińska, T. Jachna, op. cit., s. 106.