Ocena płynności finansowej przedsiębiorstwa powinna być wspomagana analizą efektywności wykorzystania zasobów majątkowych, zwłaszcza tych składników majątku obrotowego, które determinują zapotrzebowanie na kapitał pracujący, tj. zapasów i należności.
Analiza ta jest przeprowadzana na podstawie wskaźników obrotowości, nazywanych też wskaźnikami sprawności działania. Pozwalają one odpowiedzieć na pytanie, na ile efektywnie i sprawnie firma używa swoich zasobów. Określają również płynność finansową, ponieważ informują, w jakim czasie poszczególne składniki majątku w normalnym przebiegu działalności zostają przekształcone w pieniądz.
Do najważniejszych wskaźników sprawności gospodarowania aktywami można zaliczyć:
Ø wskaźnik obrotowości majątku
Ø wskaźnik obrotowości majątku trwałego
Ø wskaźnik obrotowości majątku obrotowego
Ø wskaźnik obrotowości zapasów
Ø wskaźnik obrotowości należności od odbiorców
- Wskaźnik obrotowości majątku
przychody ze sprzedaży |
odchylenie |
|||||||||
przeciętny stan majątku ogółem |
||||||||||
1998 r. |
40.535 |
= |
2,157 |
|||||||
18796 |
||||||||||
1999 r. |
822.136 |
= |
2,499 |
+ 0,342 |
||||||
(18796 +18848) : 2 |
||||||||||
Wskaźnik obrotowości majątku, zwany również wskaźnikiem produktywności majątku obrazuje efektywność zarządzania całym majątkiem przedsiębiorstwa. Wyraża on wielkość sprzedaży przypadającą na jednostkę zaangażowanego majątku lub też liczbę obrotów całego majątku przedsiębiorstwa. Im większa jest wartość tego wskaźnika, tym lepsze wykorzystanie majątku.
Wielkość tego wskaźnika jest również uzależniona od branży przedsiębiorstwa. W branżach o wysokim udziale majątku trwałego (np. transport, chemia, energetyka) wskaźnik produktywności będzie niższy, natomiast w branżach o znacznym udziale majątku obrotowego wielkość tego wskaźnika będzie znacznie wyższa (np. handel, przemysł odzieżowy)
Wzrost powyższego wskaźnika o 0,342 świadczy o wyższej efektywności wykorzystania całości majątku.
- Wskaźnik obrotowości majątku trwałego
przychody ze sprzedaży |
odchylenie |
|||||||
przeciętny stan majątku trwałego |
||||||||
1998 r. |
40.535 |
= |
15,614 |
|||||
2596 |
||||||||
1999 r. |
47.034 |
= |
20,476 |
+ 4,862 |
||||
(2.596+1.998) : 2 |
Powyższy wskaźnik określa intensywność wykorzystania majątku trwałego, a jego wartość informuje o liczbie obrotów dokonanych tym składnikiem majątkowym w badanym okresie. Im większa jest wartość wskaźnika, tym lepsze wykorzystanie majątku trwałego.
- Wskaźnik obrotowości majątku obrotowego
przychody ze sprzedaży |
odchylenie |
|||||||
przeciętny stan majątku obrotowego |
||||||||
1998 r. |
40.535 |
= |
2,50 |
|||||
16.200 |
||||||||
1999 r. |
47.034 |
= |
2,85 |
+ 0,35 |
||||
(16.200 + 16850) : 2 |
Wskaźnik ten określa efektywność wykorzystania majątku obrotowego. Im większa jest liczba obrotów tym składnikiem majątkowym w danym okresie, tym lepsze jego wykorzystanie.
- Wskaźnik obrotowości zapasów
w razach |
||||||||
przychody ze sprzedaży |
odchylenie |
|||||||
przeciętny stan zapasów |
||||||||
1998 r. |
40.535 |
= |
7.31 |
|||||
5.544 |
||||||||
1999 r. |
47.034 |
= |
8,45 |
+ 1,14 |
||||
(5544 +5585) : 2 |
w dniach |
||||||||
przeciętny stan zapasów x 360 dni |
odchylenie |
|||||||
przychody ze sprzedaży |
||||||||
1998 r. |
5.544 x 360 |
= |
49,24 |
|||||
40.535 |
||||||||
1999 r. |
5565 x 360 |
= |
42,59 |
– 6,65 |
||||
47.034 |
Wskaźnik obrotowości zapasów w razach ukazuje przeciętny cykl obrotu zapasów. Wzrastający poziom tego wskaźnika informuje o poprawie efektywności gospodarowania zapasami, bowiem szybszy obrót umożliwia zamrożenie niewielkich środków w tych składniach majątkowych. Jednakże nie powinny temu towarzyszyć braki w zaopatrzeniu, powodujące zakłócenia w produkcji i sprzedaży.
Z kolei jego niski poziom świadczy o znacznym zamrożeniu środków pieniężnych tkwiących w zapasach, co niekorzystnie wpływa na płynność finansową przedsiębiorstwa.
Wskaźnik rotacji zapasów w dniach wyraża stosunek iloczynu średniej wartości zapasów i liczby dni w okresie względem przychodów ze sprzedaży. Określa on czas trwania jednego cyklu obrotu zapasami.
Im krótszy jest czas unieruchomienia środków pieniężnych tkwiących w zapasach, tym lepsza kondycja finansowa przedsiębiorstwa.
Natomiast zapasy zbyt długo zalegające na składzie wiążą się ze zwiększonymi kosztami magazynowania, poza tym mogą stać się przestarzałe lub utracić wartość użytkową, co uniemożliwi ich sprzedaż.
- Wskaźnik obrotowości należności od odbiorców
w razach |
||||||||||
przychody ze sprzedaży |
odchylenie |
|||||||||
przeciętny stan należności z tytułu dostaw i usług |
||||||||||
1998 r. |
40.535 |
= |
4,02 |
|||||||
10.080 |
||||||||||
1999 r. |
47.034 |
= |
4,88 |
+ 0,86 |
||||||
(10.080 + 9.177) : 2 |
||||||||||
w dniach |
|||||||||||
przeciętny stan należności z tytułu dostaw i usług x 360 dni |
odchylenie |
||||||||||
przychody ze sprzedaży |
|||||||||||
1998 r. |
10.080 x 360 |
= |
89,52 |
||||||||
40.535 |
|||||||||||
1999 r. |
9629 x 360 |
= |
73,70 |
– 15,82 |
|||||||
47.034 |
|||||||||||
Wskaźnik obrotowości należności w razach wyraża stosunek przychodów ze sprzedaży do przeciętnego stanu należności z tytułu dostaw i usług. Wysoka wartość tego wskaźnika informuje o efektywnej windykacji należności, niska zaś wskazuje na trudności w sfinansowaniu narastających nieprawidłowo należności.
Wskaźnik rotacji należności w dniach określa średni okres oczekiwania przedsiębiorstwa na zamianę należności na gotówkę, czyli okres, w jakim przedsiębiorstwo kredytuje swoich odbiorców. Im krótszy jest czas windykacji należności, tym korzystniejsza sytuacja przedsiębiorstwa w zakresie płynności finansowej. Za optymalny poziom wskaźnika uważa się 30 dni, za niebezpieczny – 90 dni.
Porównując wzajemne relacje okresu spływu należności i okresu płatności zobowiązań można zauważyć, że czas rozliczenia należności jest dużo krótszy od okresu płatności zobowiązań, co należy uznać za prawidłową tendencję.
Przeciętny czas odbioru należności powinien być rozpatrywany w kontekście polityki kredytowej przedsiębiorstwa, określającej zasady udzielania i warunki spłaty kredytu kupieckiego. Bowiem w ramach tej polityki przedsiębiorstwo może wydłużać lub skracać okres spłaty należności.
Stosowanie liberalnej polityki kredytowania kontrahentów wymaga zaangażowania dodatkowych środków, ale też może przyczyniać się do wzrostu rentowności przedsiębiorstwa. Krótki okres kredytowania odbiorców niewątpliwie poprawia płynność finansową przedsiębiorstwa, jednakże może ograniczać wielkość sprzedaży i zysku.
- Wskaźnik obrotowości zobowiązań z tytułu dostaw i usług
przeciętny stan zobowiązań z tytułu dostaw i usług x 360 dni |
odchylenie |
|||||||||
koszty działalności operacyjnej |
||||||||||
1998 r. |
12.682 x 360 |
= |
126,67 |
|||||||
36.043 |
||||||||||
1999 r. |
((12682 + 9574) : 2) x 360 |
= |
95,32 |
– 31,35 |
||||||
42.028 |
||||||||||
Wskaźnik obrotowości zobowiązań informuje o przeciętnej liczbie dni upływających od momentu powstania zobowiązania do chwili jego spłaty. Długi okres realizacji zobowiązań wobec dostawców (powyżej 3 – 4 miesięcy) oznacza, że przedsiębiorstwo w znacznym zakresie wykorzystuje tanie źródła finansowania i w ten sposób rekompensuje sobie brak kredytu bankowego, a jednocześnie poprawia bieżącą płynność. Zbyt niski wskaźnik nie jest korzystny z punktu widzenia bieżącej płynności, niemniej jednak świadczy o solidności kupieckiej kontrahenta.