prace mgr

Analiza wskaźnikowa

5/5 - (1 vote)

Omówione wyżej sprawozdania finansowe zawierają bogatą treść ekonomiczną, której pełne poznanie i wykorzystanie w procesie zarządzania wymaga różnokierunkowych powiązań i przekształceń danych liczbowych. Prowadzi to do obliczania odpowiednich wskaźników oraz ich oceny porównawczej i ewentualnie dalszej analizy przyczynowej. Całość tych działań nosi nazwę analizy wskaźnikowej, która traktowana jest jako rozwinięcie wstępnej analizy danych bilansu oraz rachunku zysków i strat. W analizie takiej możliwe jest zastosowanie wielu wskaźników o różnej treści ekonomicznej i różnym znaczeniu informacyjni-analitycznym.

Wachlarz wskaźników, które mogą być konstruowane dla oceny efektywności ekonomicznej funkcjonowania firmy na podstawie danych sprawozdań finansowych, jest dość szeroki. Przy ich pomocy można charakteryzować różne aspekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. W praktyce występuje najczęściej zestaw kilkunastu standardowych wskaźników, jakimi posłują się najczęściej zarówno firmy jak i ich partnerzy.1

Istnieje wiele podziałów wskaźników. Wyróżnia się między innymi wskaźniki w siedmiu zespołach, czyli:

  • wskaźniki zwrotności zainwestowanego kapitału,
  • wskaźniki obrotowości kapitału,
  • wskaźniki wspomagania finansowego,
  • wskaźniki płynności krótkoterminowej,
  • wskaźniki sytuacji pieniężnej,
  • wskaźniki rotacji majątku obrotowego,
  • wskaźniki realizacji należności.

Istnieje również podział na wskaźniki bieżącej pozycji finansowej, pozycji kapitałowej i wskaźniki wyników działalności.2

1 W. Bień, op. cit., s. 97.

2 L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie… s. 77.

Rezerwy

5/5 - (2 votes)

Odrębną grupę pasywów bilansu stanowią rezerwy. Tworzenie rezerw w ciężar kosztów ma za zadanie ustalenie wielkości wyniku finansowego danego okresu przez wliczenie nakładów, które w roku obrotowym powstały, ale nie prowadzą do odpowiednich wydatków z tytułu zobowiązań podatkowych oraz dywidendy dla akcjonariuszy. Rezerwy tworzy się na naliczony od wyniku za rok obrotowy lub lata poprzednie podatek dochodowy, który stanie się zobowiązaniem podatkowym w przyszłych okresach oraz min. Na należności od dłużników pozostawionych w stan upadłości lub likwidacji, należności kwestionowane przez dłużników i inne pewne lub prawdopodobne straty z operacji gospodarczych np. z tytułu udzielonych gwarancji lub poręczeń. Rozszerzenie zakresu tworzenia rezerw o rezerwy na podatek dochodowy i ich eksponowanie w bilansie jest wynikiem znacznego poszerzenia możliwości stosowania polityki bilansowej, czyli przewidzianego w prawie wyboru w zakresie możliwości różnicowania niektórych elementów kosztów, różnic wyceny środków wynikających z możliwości wyboru metod ich obliczania.1

Niektóre przedsiębiorstwa mają wewnętrznie zróżnicowaną budowę bilansu. Wynika to z ustaleń Ustawy z 29 września 1994 o rachunkowości. W bilansie firmy ubezpieczeniowej charakterystyczne jest eksponowanie po stronie aktywów różnego rodzaju lokat, a po stronie pasywów rezerw techniczno – ubezpieczeniowych. Po stronie aktywów w kolejności wymienić należy: wartości niematerialne i prawne, lokaty (nieruchomości, udzielone pożyczki, papiery wartościowe), lokaty funduszów ubezpieczeń na życie, na rachunek i ryzyko ubezpieczającego, należności i rozszerzenia, rozliczenia między okresowe czynne. Po stronie pasywów występują zaś: kapitały własne, zobowiązania podporządkowane, rezerwy techniczno – ubezpieczeniowe, rezerwy techniczno – ubezpieczeniowe dla ubezpieczeń na życie, jeżeli ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający, pozostałe rezerwy, zobowiązania depozytowe wobec reasekurantów, pozostałe zobowiązania i fundusze specjalne, rozliczenia międzyokresowe bierne i przychody przyszłych okresów.2

Specyficzną budowę bilansu posiada bank. Zestawia on bowiem aktywa według stopnia płynności. Wymienić tu można: środki pieniężne, papiery wartościowe i należności, wartości niematerialne i prawne, rzeczowy majątek trwały, rozliczenia międzyokresowe. Po stronie pasywów zachowana jest kolejność składników według stopnia wymagalności, czyli od zobowiązań wobec banku centralnego, instytucji finansowych, klientów i sektora budżetowego, z tytułu własnych papierów wartościowych, przez fundusze specjalne i rezerwy, rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów, zobowiązania podporządkowane do kapitałów własnych. Uzupełnieniem mogą być pozycje pozabilansowe np.: zobowiązania warunkowe, zobowiązania wynikające z tytułu operacji kupna – sprzedaży z klauzulą odkupu oraz ryzyko kredytowe powodowane nie odwołanymi zobowiązaniami.3

Odpowiednio sporządzony bilans przedstawia obraz sytuacji majątkowej, finansowej i dochodowej zgodny ze stanem rzeczywistym. Stanowi on dużą wartość poznawczą, zwłaszcza dla wierzycieli danego przedsiębiorstwa. W mniejszym stopniu informacje zawarte w bilansie nastawione są na obsługę właścicieli zainteresowanych osiąganymi efektami finansowymi. Jednak bilans przedsiębiorstwa nie daje pełnej informacji o jego sytuacji. Zawiera on bowiem stan zasobów i kapitałów na dany moment, czyli ma charakter statystyczny. W związku z tym uzupełnieniem bilansu jest rachunek wyników. Ujęte w nim wielkości mają charakter strumieniowy.

1 T. Waśniewski, W. Skoczylas, op. cit., s. 19.

2 L. Bednarski, op. cit., s. 37.

3 Tamże, s. 38.

Aktywa i pasywa

5/5 - (1 vote)

Ogół składników majątkowych przedsiębiorstwa w ujęciu wartościowym nazywamy aktywami. Należą do nich środki gospodarcze będące własnością przedsiębiorstwa, które są wykorzystywane przy realizacji operacji gospodarczych związanych z jego działalnością. Mają one charakter majątku trwałego lub obrotowego. Majątek przedsiębiorstwa może pochodzić z różnych źródeł. Może to być kapitał własny lub obcy. Źródła finansowania noszą w bilansie nazwę pasywów. W przeciwieństwie do aktywów, które mogą mieć postać wartościową lub rzeczową, pasywa występują tylko w ujęciu wartościowym. Wszystkie aktywa przedsiębiorstwa muszą znajdować odbicie w pasywach, dlatego globalne sumy aktywów i pasywów są zawsze równe.1

Charakterystyczną cechą bilansu jest fakt, że wykazany stan końcowy staje się równocześnie stanem początkowym w bilansie otwarcia w następnym okresie obrachunkowym. Bilans jako rachunek statystyczny sporządzony na dany moment czasu nie wykazuje strumieni wartości, które towarzyszą prowadzonej działalności gospodarczej oraz operacjom finansowym na rynku kapitałowym. Obejmuje on natomiast skutki tych procesów i towarzyszącym im strumieni wartości, które są widoczne w zmienionych wartościach aktywów i pasywów bilansu.

Regulację prawną dotyczącą układu bilansu zawiera Rozporządzenie Ministra Finansów z 15 stycznia 1991 roku w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości. Wykorzystano w nim rozwiązania stosowane w krajach EWG. Takie uregulowanie zasad sporządzania i układów bilansów umożliwia jednoznaczną ocenę ich prawidłowości. Poza tym pozwala to porównać dane bilansowe różnych firm, ponieważ treść poszczególnych pozycji aktywów i pasywów jest jednorodna pod względem ekonomicznym. Aktywa i pasywa bilansu przedsiębiorstw są ujęte w określonej logicznej kolejności i łączone w grupy o zbliżonej treści ekonomicznej (rys.1).2

Po stronie aktywów składniki majątkowe uszeregowane są według zwiększającego się stopnia płynności, z jaką one mogą być zamienione na gotówkę. W pierwszej kolejności ujmuje się majątek trwały, którego cykl obrotowy w przedsiębiorstwie jest dłuższy niż jeden rok, a w dalszej kolejności pozycje majątku odtwarzane w zasadzie w jednym cyklu. Z kolei po stronie pasywów wykazuje się poszczególne pozycje według stopnia pilności ich zwrotu. Dlatego w pierwszej kolejności podaje się kapitały własne, następnie zobowiązania długoterminowe płatności przekraczającym jeden rok, a następnie zobowiązania krótkoterminowe. Kapitał własny i zobowiązania długoterminowe są kapitałami stałymi, zaangażowanymi w działalność przedsiębiorstwa na dłuższy czas.3

Jedną z pozycji aktywów stanowi majątek trwały. Decyduje on o zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa. Jego udział w strukturze jest uzależniony w dużym stopniu od specyfiki branży. I tak na przykład w działalności handlowej stanowi on zazwyczaj kilkanaście procent całości aktywów, a w działalności produkcyjnej jego udział może dochodzić do 90%. Jest on uważany za majątek obarczony wysokim ryzykiem ze względu na jego małą płynność. Tym samym zwiększa on ryzyko własnej firmy. Ale z drugiej strony jest on często wyznacznikiem wiarygodności przedsiębiorstwa. W majątek trwały skłonne są inwestować przedsiębiorstwa, które dobrze postrzegają przyszłość branży, w której działają.

Majątek obrotowy stanowi kolejną pozycję aktywów w bilansie firmy. Ulega on ciągłym przemianom w procesie produkcyjnym. Jego ilość zależy głównie od sprawności zarządzania tym majątkiem i skali produkcji. Majątek obrotowy składa się z zapasów, należności i środków pieniężnych. Optymalna wielkość tego majątku jest kompromisem między kosztami jego utrzymania, wynikającymi z zamrożonych w nim kapitałów, a funkcjami, które poszczególne jego rodzaje spełniają w przedsiębiorstwie. Im sprawniejsze będzie zarządzanie majątkiem obrotowym, tym większe tendencje spadkowe będzie wykazywała jego wielkość. Z kolei wzrost produkcji powoduje wzrost zapasów. Większa sprzedaż rodzi więcej należności, większe zakupy zaś więcej zobowiązań i w związku z tym większą ilość środków pieniężnych niezbędnych do ich regulowania. Dlatego też wzrost majątku obrotowego wynikający ze wzrostu sprzedaży jest uzasadniony, ale nie uzasadniony takim wzrostem będzie sygnalizował złe zarządzanie nim.4

Źródłami finansowania przedsiębiorstw są pasywa. Zwraca się w nich szczególną uwagę na proporcje w finansowaniu między kapitałami własnymi i obcymi. Rodzaj kapitałów własnych zależy od formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa. W firmie państwowej będzie występował kapitał założycielski i kapitał przedsiębiorstwa, natomiast w spółce akcyjnej, kapitał akcyjny i kapitał zapasowy. Mają one dla przedsiębiorstwa podstawowe znaczenie, gdyż bez nich trudno ubiegać się o pozyskiwanie kapitału obcego. Duży udział kapitałów własnych w finansowaniu przedsiębiorstwa podnosi jego wiarygodność kredytową. Z drugiej jednak strony, nie korzystanie z obcych kapitałów pozbawia przedsiębiorstwo korzyści płynących z przejmowania zysku wypracowanego przez kapitały obce. Te ostatnie mogą być również źródłem ryzyka. Z powyższych rozważań wynika, że optymalna struktura kapitałów jest wynikową między korzyściami płynącymi z zaangażowania kapitałów obcych a rynkiem, które one wnoszą do przedsiębiorstwa.5

1 M. Sierpińska, T. Jachna, op. cit., s. 43.

2 Tamże, s. 44.

3 W. Bień, Czytanie bilansu przedsiębiorstwa, Warszawa 1991, s. 34.

4 T. Dudycz, op. cit., s. 28-32.

5 J. Szczepaniak, Ocena przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań finansowych, Łódź 1992, s. 151-155.

PRZEDMIOT I ZAKRES ANALIZY FINANSOWEJ

5/5 - (2 votes)

Przedmiotem analizy finansowej w przedsiębiorstwie jest jego działalność gospodarcza oparta na angażowanych zasobach majątkowo – kapitałowych i osobowych. W warunkach gospodarki rynkowej celem tej działalności jest przede wszystkim przyspieszenie właścicielom (udziałowcom, akcjonariuszom) przyrostu kapitałów własnych przez osiągnięcie zysków [1]. Przedmiot analizy finansowej jest tak ustawiony, że obejmuje on ocenę stale doskonalonych informacji pochodzących z analizy działalności gospodarczej przedsiębiorstwa – jego stanu ekonomicznego i osiągniętych wyników finansowych.

Jak już wspomniałem w pierwszej części pracy analiza finansowa wywodzi się z analizy ekonomicznej. Analiza ekonomiczna obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze występujące w obrębie samego przedsiębiorstwa jak i w jego otoczeniu.

Przedmiotem analizy są przede wszystkim wielkości ekonomiczne w ujęciu pieniężnym [2]. Obejmują one głównie[3]:

–         stan finansowy przedsiębiorstwa ustalony na określony moment – dzień. Obejmuje on stan wyposażenia przedsiębiorstwa w składniki majątku trwałego i obrotowego, środki zaangażowane w inwestycje i wartości niematerialne oraz finansowe pokrycie tych składników z kapitałów własnych lub obcych (zobowiązań). Wiąże się to z kształtowaniem się sytuacji finansowej, jego zdolnością płatniczą i kredytową, efektywnym lokowaniem wolnych środków pieniężnych, w tym zagospodarowaniem osiągniętych nadwyżek finansowych,

–         wyniki finansowe przedsiębiorstwa ustalone narastająco za pewien okres – miesiąc, kwartał, rok. Omawiane wyniki finansowe to zyski lub straty ujęte w wielkościach brutto lub netto. Oddziaływają na nie takie czynniki jak przychody ze sprzedaży, koszty własne, dywidendy itp. określają   je wskaźniki rentowności jako relacje wyniku finansowego do obrotu, zaangażowanych zasobów osobowych, majątkowych lub kapitałowych.

Przedmiot i zakres analizy finansowej w gospodarce rynkowej nie ma charakteru jednolitego, gdyż zależą od:

–         dostępności informacji,

–         stopnia szczegółowości danych,

–         jednostki przeprowadzającej ocenę.

Różnice w przedmiocie i zakresie występują pomiędzy analizą zewnętrzną, a analizą wewnętrzną [4].

Analiza  zewnętrzna określana często sprawozdaniem rocznym, przeznaczona jest dla akcjonariuszy, inwestorów, udziałowców, banków, klientów, dostawców, uniwersytetów izb przemysłowych i handlowych oraz przedstawicielstw handlowych za granicą [5]. Występujący tu zakres informacyjny jest ograniczony do wymienionych dokumentów i tym samym nie pozwala na ocenę niektórych zagadnień np. rezerw firmy, a także na ujęcie przyczynowe badanych zjawisk. W analizach zewnętrznych operuje się standardowymi wskaźnikami finansowymi, a główne ich cele koncentrowane są na ocenie:

–         efektywności gospodarowania – rentowności,

–         płynności finansowej,

–         pewności finansowej firmy.

Ponadto ustalenia głównych celów analizy zewnętrznej zależy przede wszystkim od osoby oceniającej, np.

  • · akcjonariusze będą oceniać rentowność kapitału własnego oraz wielkość osiąganych dywidend, a więc opłacalność zaangażowanego kapitału.

Natomiast analizy wewnętrzne prowadzone są przez samo przedsiębiorstwo. Opierają się one nie tylko na sprawozdawczości finansowej (bilansie, rachunku zysków i strat), ale również na szczegółowych danych ewidencji księgowej (księgowości zarządczej, rachunków kosztów), statystyki zakładowej i planowaniu. Analiza wewnętrzna spełnia ważną rolę w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Stąd cel, przedmiot i zakres analizy wewnętrznej jest dużo szerszy aniżeli analizy zewnętrznej. W ujęciu syntetycznym może ona obejmować następujące cele:

–         uogólnienia informacji,

–         szukanie „prawdziwego obrazu firmy”,

–         ocenę informacji,

–         ustalenie decyzji wynikających z przeprowadzonej analizy,

szczegółowy przedmiot i zakres wewnętrznej analizy finansowej zawiera wiele ważnych ocen jak:

–         płynność środków,

–         efektywność gospodarowania (rentowność, zysk, przepływy finansowe),

–         majątek,

–         zdolność kredytowa,

–         wzrost firmy oraz aktywność ekonomiczna

–         ryzyko firmy,

–         polityka socjalna,

–         inflacja itp.

W gospodarce rynkowej przedsiębiorstwa sporządzając analizy wewnętrzne powinny równolegle prowadzić analizy zewnętrzne w stosunku do swoich konkretów, co stanowi podstawę do wartościowych ocen porównawczych o charakterze międzyzakładowym. Na podkreślenie zasługuje również fakt, że nawet w przypadkach gdy oceniane zjawiska powtarzają się w analizie zewnętrznej i analizie wewnętrznej to zakres i stopień szczegółowości badań będzie się obu analizach znacznie różniły.

[1] L. Bednarski, „Analiza finansowa w przedsiębiorstwie” PWE, Warszawa 2000r., str.9.

[2] T. Waśniewski, „Analiza finansowa w przedsiębiorstwie” Warszawa 1997r., str.15.

[3] L. Bednarski „Analiza ….”, PWE, Warszawa 2000r., str.1-12.

[4] T. Waśniewski, „Analiza …”, Warszawa 1997r., str.17-18.

[5] M. Sierpińska, T. Jachna, „Ocena przedsiębiorstwa wg standardów światowych” PWN Warszawa 2000r., str.15.

Analiza otoczenia przedsiębiorstwa

5/5 - (2 votes)

Analiza otoczenia przedsiębiorstwa polega na identyfikacji i ocenie czynników zewnętrznych, które mogą wpłynąć na funkcjonowanie i rozwój firmy. Otoczenie przedsiębiorstwa można podzielić na dwa główne obszary: otoczenie makroekonomiczne (makrootoczenie) i otoczenie konkurencyjne (mikrootoczenie).

  1. Otoczenie makroekonomiczne (makrootoczenie):

Analiza makrootoczenia koncentruje się na identyfikacji i ocenie czynników zewnętrznych, które wpływają na całą gospodarkę lub branżę, w której działa przedsiębiorstwo. Do tego celu często wykorzystuje się model PESTEL, który pozwala na zidentyfikowanie i analizę następujących czynników:

a) Politycznych: Stabilność polityczna, polityka podatkowa, regulacje prawne, polityka handlowa, stosunki międzynarodowe itp. b) Ekonomicznych: Wzrost gospodarczy, poziom bezrobocia, inflacja, stopy procentowe, kursy walutowe, cykle koniunkturalne itp. c) Socjokulturowych: Demografia, kultura, wartości społeczne, trendy konsumenckie, edukacja, poziom życia itp. d) Technologicznych: Innowacje, rozwój technologiczny, digitalizacja, nowe technologie, badania i rozwój, infrastruktura technologiczna itp. e) Ekologicznych: Zmiany klimatyczne, polityka ekologiczna, zagrożenia środowiskowe, zasoby naturalne, recykling itp. f) Prawnych: Regulacje prawne, wymogi prawne, standardy etyczne, ochrona praw autorskich, ochrona konsumentów itp.

  1. Otoczenie konkurencyjne (mikrootoczenie):

Analiza mikrootoczenia koncentruje się na identyfikacji i ocenie czynników związanych bezpośrednio z rynkiem, na którym działa przedsiębiorstwo. W ramach tej analizy należy uwzględnić:

a) Klientów: Grupy docelowe, potrzeby i oczekiwania klientów, lojalność, zdolność nabywcza, motywacje zakupowe itp. b) Konkurencję: Liczba konkurentów, ich wielkość, strategie, pozycja rynkowa, mocne i słabe strony, bariery wejścia na rynek itp. c) Dostawców: Liczba dostawców, ich wielkość, strategie, zależności, warunki współpracy, jakość produktów i usług itp. d) Pośredników: Kanały dystrybucji, sieci sprzedaży, partnerzy biznesowi, relacje z innymi podmiototami rynku, współpraca z agencjami marketingowymi, logistyką itp.

e) Grupy interesu (stakeholders): Właściciele, pracownicy, inwestorzy, partnerzy biznesowi, społeczności lokalne, organizacje pozarządowe, media, instytucje publiczne itp. Każda z tych grup może wpłynąć na działanie przedsiębiorstwa na różne sposoby i w różnym stopniu.

Analiza otoczenia przedsiębiorstwa jest kluczowym elementem w procesie planowania strategicznego, ponieważ pozwala na zidentyfikowanie szans i zagrożeń wynikających z otoczenia zewnętrznego. Szanse to te czynniki otoczenia, które mogą przyczynić się do wzrostu i rozwoju przedsiębiorstwa, podczas gdy zagrożenia to te czynniki, które mogą negatywnie wpłynąć na jego funkcjonowanie i osiągnięcie celów.

Na podstawie analizy otoczenia przedsiębiorstwa, menedżerowie mogą lepiej dostosować swoje strategie i działania do warunków zewnętrznych, a także podejmować bardziej świadome decyzje dotyczące rozwoju firmy. Analiza otoczenia powinna być przeprowadzana regularnie, aby uwzględniać zmieniające się warunki rynkowe i zewnętrzne, co pozwoli na lepsze dostosowanie się przedsiębiorstwa do tych zmian.

Analiza otoczenia przedsiębiorstwa dotyczy bieżących i przyszłych warunków jego funkcjonowania. Ma ona na celu rozpoznanie szans i uwzględnienie ryzyka związanego z otoczeniem oraz określenie na tej podstawie silnych i słabych punktów przedsiębiorstwa. Analiza otoczenia pozwala na określenie czynników kształtujących wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa, w większości niezależnych od jego pracy.

Zasadniczą częścią analizy działalności przedsiębiorstwa jest analiza ekonomiczna. Obejmuje ona dwa działy:

  • analizę finansową,
  • analizę techniczno-ekonomiczną.[1]

Rys.1. Analiza działalności przedsiębiorstwa

Analiza otoczenia przedsiębiorstwa
Ocena warunków społecznych i   prawnych

Analiza

Rynku

Analiza

konkurencji
Analiza ekonomiczna

Analiza

finansowa

Analiza

techniczno-ekonomiczna
Synteza wyników analiz i przygotowanie decyzji przyszłych okresów

Źródło: M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa 2002, s.12.

[1] M.Sierpińska, T.Jachna, op. cit., s.13.