Zestawienie wskaźników rentowności przedsiębiorstwa

Wskaźnik rentowności sprzedaży brutto odzwierciedla politykę cen przedsiębiorstwa oraz zysk, jaki generuje ono poprzez określoną wielkość sprzedaży. Wielkość wskaźnika rentowności sprzedaży brutto jest niezależna od stopy opodatkowania zysku. Jednak poziom wskaźnika rentowności sprzedaży brutto jest zdeterminowany strukturą zysku generowanego na poszczególnych rodzajach działalności przedsiębiorstwa. Zależy on od zysku osiąganego na działalności podstawowej, działalności finansowej, wyniku na pozostałej sprzedaży oraz od salda strat i zysków nadzwyczajnych.[1]

Tabela 5. Zestawienie wskaźników rentowności przedsiębiorstwa

[Źródło: opracowanie własne na podstawie Finanse firmy, J. Kowalczyk, Warszawa 1998.]

Wskaźnik rentowności sprzedaży netto zwany również wskaźnikiem zyskowności sprzedaży, a także wskaźnikiem marży zysku określa zdolność firmy do generowania zysku przez sprzedaż, czyli informuje on o udziale zysku w wartości sprzedaży. Innymi słowy wskaźnik ten mówi o tym, jaki procent zysku przynosi dana wartość sprzedaży.[2]

Im niższy jest ten wskaźnik, tym większa wartość sprzedaży musi być realizowana dla osiągnięcia określonej kwoty zysku. Natomiast im wskaźnik ten jest wyższy, tym wyższa jest efektywność poniesionych nakładów i osiągniętych dochodów. Wielkość optymalna tego wskaźnika zależy w dużym stopniu od rodzaju działalności i struktury sprzedaży przedsiębiorstwa, a przede wszystkim od długości cyklu obrotowego, tj. okresu upływającego między ponownymi wydatkami na określone transakcje, a inkasem należności za sprzedane produkty i towary. Na przykład z reguły niższa marża zysku realizowana jest na sprzedaży wyrobów stanowiących przedmiot codziennych zakupów przez klienta, a więc o stosunkowo krótkim cyklu obrotu, przy którym niższe są koszty zamrożenia kapitałów i mniejsza skala ryzyka.[3]

Badanie marży zysku przedsiębiorstwa w stosunku do lat poprzednich i norm gałęziowych pomaga ocenić efektywność przedsiębiorstwa, jego strategię cenową oraz pozycję konkurencyjną. Inwestorzy będą niechętni do inwestowania w przedsiębiorstwo o słabej zdolności wytwarzania dochodu, ponieważ to wpływa niekorzystnie na cenę rynkową akcji i przyszłe dywidendy spółki. Zaś wierzyciele będą stronić od spółek z ujemną zyskownością sprzedaży, ponieważ mogą nie otrzymać należnych im kwot. Podstawowym wskaźnikiem, wykorzystywanym do analizy rentowności ekonomicznej przedsiębiorstwa, jest wskaźnik rentowności majątku.

Wskaźnik rentowności majątku informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku. Zatem wskaźnik ten mierzy zdolność aktywów firmy do generowania zysku, czyli pokazuje jak efektywnie firma zarządza swoimi aktywami.[4] Im wartość tego wskaźnika jest wyższa, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa firmy. Wiadomo przecież, iż aktywa są materialną bazą umożliwiającą przedsiębiorstwu prowadzenie działalności gospodarczej oraz osiąganie przychodów, a przede wszystkim zysków.[5]

Na wielkość powyższego wskaźnika wpływa szereg różnorodnych czynników, niekiedy o przeciwnych kierunkach oddziaływania. Rentowność majątku zależy więc od rentowności sprzedaży netto, czyli wielkości zysku zrealizowanego przy określonej sprzedaży jak również szybkości rotacji zaangażowanych aktywów.[6]

Zależność tę można zapisać równaniem:

rentowność aktywów  =  rentowność sprzedaży netto  x  rotacja aktywów.

Z powyższego równania można wysnuć wniosek, że taka sama rentowność aktywów może być wynikiem zupełnie różnej polityki sprzedaży wyrobów i usług: [7]

• polityki ilości (niskich cen), charakteryzującej się niską zyskownością jednostkową, ale odpowiednio wyższą wielkością sprzedaży,
• polityki jakości (wysokich cen), charakteryzującej się wysoką zyskownością i niską rotacją aktywów.

[1] M. Sierpińska, T. Jachna, op. cit., s. 104.

[2] L. Kopczyńska, op. cit., s. 6.

[3] W. Bień, Analiza sytuacji badanego przedsiębiorstwa w raporcie biegłego rewidenta, Rachunkowość 1994, nr 3, s. 117.

[4] W. Bień, Czytanie bilansu przedsiębiorstwa (dla menedżerów), Warszawa 1997, s. 84.

[5] W. Bień, Zarządzanie…, op. cit., s. 7.

[6] M. Sierpińska, T. Jachna, op. cit., s. 105.

[7] M. Sierpińska, T. Jachna, op. cit., s. 105.