Badanie działalności operacyjnej przedsiębiorstwa to proces polegający na analizie i ocenie wszystkich procesów związanych z produkcją, dystrybucją i sprzedażą produktów lub usług przedsiębiorstwa. Celem badania działalności operacyjnej jest zrozumienie, jak przedsiębiorstwo wytwarza i dostarcza swoje produkty lub usługi oraz jakie są koszty i przychody związane z tymi procesami.
Badanie działalności operacyjnej obejmuje m.in. takie elementy, jak:
- Analiza procesów produkcyjnych – polegająca na ocenie sposobu wytwarzania produktów lub usług przez przedsiębiorstwo oraz na określeniu kosztów związanych z tymi procesami.
- Analiza kanałów dystrybucji – polegająca na ocenie sposobu dostarczania produktów lub usług do odbiorców i na identyfikacji kosztów związanych z dystrybucją.
- Analiza sprzedaży – polegająca na ocenie skuteczności sprzedaży produktów lub usług przez przedsiębiorstwo oraz na określeniu przychodów związanych z tymi procesami.
Badanie działalności operacyjnej jest ważnym elementem analizy finansowej przedsiębiorstwa i pozwala na ocenę jego efektywności i rentowności.
Jednym ze sposobów wyznaczania efektywności działania przedsiębiorstwa jest sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych. Sprawozdanie to składa się z trzech działów. W pierwszym z nich liczymy efekt gospodarowania pieniądzem w obszarze działalności operacyjnej, czyli w zakresie wykonywania podstawowych czynności skupionych stricte na realizacji celu dla, którego firma została stworzona. „Sprawozdanie z działalności operacyjnej pozwala określić czy przychody jednostki zapewniają spłatę pożyczek, utrzymanie zdolności produkcyjnej, wypłatę dywidendy oraz nowe lokaty pieniężne, bez pozyskiwania środków z zewnętrznych źródeł finansowania.”[1]
Można stwierdzić, że ta część sprawozdania ukazuje możliwość przedsiębiorstwa do samofinansowania się. Bardzo ważnym elementem na tym etapie jest efektywność sprzedaży: produktów, towarów oraz materiałów. Efektywność ta pokazuje zarządzającym, jakie możliwości, do generowania zysku, posiada dana struktura majątku. Jeśli w długim okresie pojawia się strata na działalności operacyjnej, wiadomym staje się, że przedsiębiorstwo jest „chore” i powinna zostać dokonana restrukturyzacja jego działalności. Poza skutecznością sprzedaży równie ważnym jest umiejętne rozłożenie jej w czasie (przynajmniej przypływów gotówki związanych z tą sprzedażą). „…W rozwiniętych krajach większość upadających firm jest zyskowna w chwili ich bankructwa. Przedsiębiorstwa nie upadają bowiem z braku zysków, ale z braku pieniędzy.”[2]
Według wyliczeń instytucji zajmujących się tematyką upadłości w krajach wysokorozwiniętych, w Wielkiej Brytanii średnio 75-80% upadających przedsiębiorstw było zyskownych w chwili bankructwa. Podobnie wyglądało to we Francji, gdzie zyskowne przedsiębiorstwa stanowiły 60% bankrutów.
[1] K. Sawicki, Rachunkowość finansowa, Polskie wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999, Str. 389
[2] Wniosek z seminarium Fundacji Rozwoju Rachunkowości w Polsce przeprowadzonego w maju 1999 roku, Rzeczpospolita z 12.05.1999