Wskaźniki płynności finansowej

Najczęściej stosowany jest jednak układ pięciu grup wskaźników:

• wskaźników płynności finansowej,
• wskaźników wspomagania finansowego,
• wskaźników obrotowości,
• wskaźników rentowności,
• wskaźników wartości rynkowej firmy.3

Wskaźniki płynności finansowej charakteryzują zasoby majątku obrotowego (kapitału pracującego), stanowiącego podstawę bieżącej działalności przedsiębiorstwa oraz stopień jego wypłacalności. Formułuje się to na podstawie kształtowania się następujących wskaźników: pokrycia bieżących zobowiązań (bieżącej płynności), szybkości spłaty bieżących zobowiązań, obrotu należnościami oraz inkasa należności w dniach, obrotu zapasami oraz stanu zapasów w dniach.

Ogólny podgląd na płynność finansową przedsiębiorstwa umożliwia wskaźnik pokrycia bieżących zobowiązań środkami obrotowymi, określonymi według wzoru:

środki obrotowe ogółem

Wskaźnik bieżącej płynności = —————————————

          łączne zobowiązania bieżące

Wskaźnik ten umożliwia ocenę, czy następujące w firmie zobowiązania mogłyby być spłacone dzięki upłynnieniu środków obrotowych. Obrazuje także skalę ryzyka finansowego, które nastąpiłoby w razie trudności refinansowania zobowiązań w dotychczasowej skali. Konstrukcja tego wskaźnika oparta jest na założeniu, że zdolność płatnicza firmy zależy od rozmiarów posiadanego przez firmę płynnego majątku, a więc środków pieniężnych oraz innych składników majątku obrotowego, które łatwo przekształcić w środki pieniężne. O dobrej płynności firmy świadczy taki stan, gdy wartość majątku obrotowego jest wyższa od wielkości zobowiązań bieżących, a więc gdy wysokość tego wskaźnika jest większa od 1. Wzrost wskaźnika oznacza poprawę płynności finansowej firmy.4

Optymalny poziom wskaźnika zależy od specyficznych warunków działania firmy, między innymi od cyklu inkasa należności i regulowania zobowiązań, w szczególności od udzielania kredytu odbiorcom oraz dysponowania kredytami bankowymi i handlowymi. W praktyce przyjmuje się, że o dobrej płynności finansowej firmy świadczy wskaźnik oscylujący wokół wielkości 2. Jeżeli obniży się on poniżej 1,5 to ocenia się, że zwiększa się ryzyko utraty przez przedsiębiorstwo zdolności do terminowego regulowania zobowiązań. Może to powodować powściągliwość kredytodawców do udzielania dalszych kredytów, a także ograniczanie przez nich lub odmowę refinansowania dotychczasowych kredytów oraz podwyższenie odsetek ze względu na zwiększone ryzyko.

Przedstawiony wskaźnik, powszechnie stosowany przy ocenie płynności finansowej przedsiębiorstw, nie uwzględnia różnej skali szybkości zmiany na gotówkę poszczególnych składników środków obrotowych. Prawie niezwłocznie na spłatę zobowiązań bieżących można przeznaczyć środki pieniężne znajdujące się w kasach i na rachunku bieżącym w banku. Pewien czas trzeba oczekiwać na inkaso należności od odbiorców, ale również daty płatności zobowiązań nie są z reguły natychmiastowe. Znacznie dłużej trwa natomiast przekształcenie w gotówkę zapasów materiałów, wyrobów, towarów, co musi być poprzedzone procesami wytwórczymi, obrotu i sprzedaży. Tymczasem większość zobowiązań bieżących przedsiębiorstwa powinna być spłacona z reguły w ciągu dwóch do trzech miesięcy. W związku z tym w celu uzyskania pełniejszego podglądu na płynność finansową firmy wykorzystuje się dodatkowo wskaźnik szybkości spłaty zobowiązań. Jest on obliczany według wzoru:

płynne środki obrotowe

Wskaźnik szybkości spłaty = —————————————

zobowiązań         zobowiązania bieżące

Do płynnych środków obrotowych zalicza się należności, środki pieniężne oraz krótkoterminowe papiery wartościowe. Przyjmuje się, że im wyższe wskaźniki pokrycia zobowiązań oraz szybkości ich spłaty, tym większą solidnością w zakresie płynności płatniczej charakteryzuje się dana firma. Jednak oznacza to jednocześnie zmniejszenie skali wykorzystywania obcych kapitałów krótkoterminowych dla poprawy zyskowności kapitałów własnych.5

Pogłębieniem oceny bieżących możliwości płatniczych przedsiębiorstwa może być wskaźnik wypłacalności środkami pieniężnymi. Jest on relacją najbardziej płynnych środków obrotowych, czyli środków pieniężnych do zobowiązań bieżących. Wyjaśnia on zatem, jaką kwotę wymagalnych zobowiązań pokryć może przedsiębiorstwo z bezpośrednio dostępnych środków płatniczych. Wskaźnik ten oblicza się według poniższego wzoru:

środki pieniężne

Wskaźnik wypłacalności środkami = —————————————

 pieniężnymi        zobowiązania bieżące

Ocena wypłacalności przedsiębiorstwa może być także oparta na zestawionym bilansie płatniczym. Bilans ten powinien pozwolić na ustalenie, czy i w jakim stopniu firma jest lub będzie zdolna do regulowania swych zobowiązań wymagalnych przy wykorzystaniu posiadanych lub dających się szybko upłynnić środków. Nadwyżka tych środków nad zobowiązaniami świadczy o wypłacalności przedsiębiorstwa. Układ odwrotny natomiast wskazuje na deficyt płatniczy.