Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych (Cash Flow Statement) jest jednym z trzech głównych sprawozdań finansowych, które tworzy przedsiębiorstwo (obok bilansu oraz rachunku zysków i strat). Sprawozdanie to przedstawia informacje o źródłach i wykorzystaniu środków pieniężnych przez firmę w określonym okresie czasu.
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych składa się z trzech sekcji:
- Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej: ta sekcja przedstawia informacje o przepływach środków pieniężnych związanych z codzienną działalnością firmy, takimi jak przychody i koszty operacyjne.
- Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej: ta sekcja przedstawia informacje o przepływach środków pieniężnych związanych z inwestycjami firmy, takimi jak zakupy i sprzedaży nieruchomości, maszyn i urządzeń.
- Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej: ta sekcja przedstawia informacje o przepływach środków pieniężnych związanych z finansowaniem działalności firmy, takimi jak emisja akcji, pożyczki lub kredyty.
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych pozwala na lepsze zrozumienie finansów firmy i pozwala na ocenę, czy przedsiębiorstwo ma wystarczające środki pieniężne, aby funkcjonować i rozwijać się oraz kiedy i skąd te środki pochodzą.
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych jest obowiązkowym dokumentem finansowym sporządzanym od roku 1995 w tych firmach, które mają obowiązek badania i ogłaszania sprawozdań finansowych. Obowiązek ten dotyczy banków, ubezpieczycieli, spółek akcyjnych oraz pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdanie finansowe, osiągnęły lub przekroczyły granicę dwóch z trzech następujących wielkości[1]:
- średnioroczne zatrudnienie – 50 osób,
- suma bilansowa – 1 mln EURO,
- przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych – 3 mln EURO.
Pozostałe firmy nie są zobowiązane do sporządzania tego dokumentu, choć mogą to zrobić na własne potrzeby. Omawiane sprawozdanie odzwierciedla przepływy gotówkowe w trzech podstawowych obszarach działalności przedsiębiorstwa, tj. obszarze:
- operacyjnym,
- inwestycyjnym,
- finansowym.
Celem opracowania analizy sprawozdań z przepływu środków pieniężnych jest pełniejsza charakterystyka sytuacji finansowej, a szczególnie zyskowności i zdolności płatniczej. Bilans oraz rachunek zysków i strat nie zawsze odzwierciedlają realne przepływy gotówki, natomiast rachunek przepływów środków pieniężnych pokazuje efekty funkcjonowania przedsiębiorstwa właśnie bazujące na krążeniu pieniądza w firmie, na zmianach zasobów gotówkowych będących w jej dyspozycji.
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych zawiera informacje jakościowo różne od zawartych w bilansie oraz rachunku wyników. Są to przede wszystkim wartości pieniężne, odzwierciedlające wpływy i wypływy gotówki z przedsiębiorstwa. Co daje nam obraz finansowy firmy. Zestawienie przepływu środków pieniężnych sporządza się o różnym horyzoncie czasowym:
- miesięcznym,
- kwartalnym,
- półrocznym,
- rocznym.
Sprawozdanie to udziela nam odpowiedzi na kilka ważnych pytań z zakresu zarządzania finansami firmy. A mianowicie:
- jakie obszary działalności generują najwięcej środków pieniężnych, a jakie je najbardziej wchłaniają?
- czy działalność finansowa jest w drodze podwyższenia kapitałów własnych, czy też zaciągnięcia kredytów i pożyczek?
Układ sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych przedstawia poniższa tabela 5:
Tabela 5. Układ sprawozdania z przepływu środków pieniężnych
| WYSZCZEGÓLNIENIE | KWOTA |
| A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
I. Wynik finansowy netto (zysk – strata) II. Korekty o pozycje: 1. Amortyzacja 2. Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych 3. Odsetki i dywidendy otrzymane i zapłacone 4. Rezerwy z należności 5. Inne rezerwy 6. Podatek dochodowy od zysku brutto 7. Podatek dochodowy zapłacony 8. Wynik na sprzedaży i likwidacji składników działalności inwestycyjnej 9. Zmiana stanu zapasów 10. Zmiana stanu należności i roszczeń 11. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych 12. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych 13. Zmiana stanu przychodów przyszłych okresów 14. Pozostałe pozycje III. Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej (I +/- II) B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej I. Nabycie (sprzedaż) wartości niematerialnych i prawnych II. Nabycie (sprzedaż) składników rzeczowego majątku trwałego III. Nabycie (sprzedaż) akcji i udziałów w jednostkach zależnych IV. Nabycie (sprzedaż) akcji i udziałów w jednostkach stowarzyszeniowych V. Nabycie (sprzedaż) innych akcji, udziałów i papierów wartościowych VI. Udzielone (zwrócone) pożyczki VII. Otrzymane (zwrócone) dywidendy VIII. Otrzymane (zwrócone) odsetki IX. Pozostałe pozycje X. Środki pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I +/- II +/-III +/- IV +/- V +/- VI +/- VII +/- VIII +/- IX) C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej I. Zaciągnięcie (spłata) długoterminowych kredytów bankowych II. Zaciągnięcie (spłata) długoterminowych pożyczek, emisja (wykup III. Zaciągnięcie (spłata) krótkoterminowych kredytów bankowych IV. Zaciągnięcie (spłata) krótkoterminowych pożyczek, emisja (wykup) obligacji lub innych papierów wartościowych V. Płatności dywidend i innych wypłat na rzecz właścicieli VI. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego VII. Wpływy z emisji akcji i udziałów oraz dopłat do kapitału VIII. Zapłacone (zwrócone) odsetki IX. Pozostałe pozycje X. Środki pieniężne netto z działalności finansowej (I +/- II +/- III +/- IV +/- V +/- VI +/- VII +/- VIII +/- IX) D. Zmiana stanu środków pieniężnych netto (III A +/- X B +/- X C) E. Środki pieniężne na początek roku obrotowego F. Środki pieniężne na koniec roku obrotowego (D + E) |
ŹRÓDŁO: J. Gajdka, E. Walińska, „Zarządzanie finansowe”, F. R. R. w P., Warszawa 1998, s. 185
[1] Z. Leszczyński, A. Skowronek – Mielczarek , Analiza ekonomiczno – finansowa firmy, Difin, Warszawa 2000, s. 80.