Rachunek zysków i strat jest, obok bilansu i danych uzupełniających, częścią sprawozdania finansowego sporządzanego na dzień bilansowy. Rachunek ten przedstawia dokonania przedsiębiorstwa za dany okres, informuje o stopniu realizacji podstawowego celu działalności firmy, czyli o wysokości wyników finansowych w tym okresie. Jest on sporządzany we wszystkich przedsiębiorstwach bez względu na formę organizacyjno-prawną.
Informacje zawarte w rachunku zysków i strat mają szczególne znaczenie dla zestawienia i analizy źródeł zysków i strat, szczegółowej oceny przepływów środków pieniężnych, ustalenie rzeczywistej pozycji dochodowej przedsiębiorstwa, prognozowania wyniku finansowego, a zwłaszcza wnioskowania o przyszłej pozycji dochodowej oraz lepszego poznania zagrożeń.
Rachunek zysków i strat może być sporządzany w formie dwustronnej tabeli. Po prawej stronie tabeli wykazuje się sumy poszczególnych przychodów: ewentualne zyski nadzwyczajne, a po lewej koszty uzyskania przychodów: ewentualne straty nadzwyczajne. W sytuacji nadwyżki przychodów i zysków nadzwyczajnych nad kosztami ich uzyskania i ewentualnymi stratami nadzwyczajnymi, występuje zysk którego łączna kwota odpowiada jego wysokości zawartej w bilansie. W przypadku odwrotnym występuje strata- w układzie pionowym, w którym pozycje przychodów i kosztów zapisane są jedne pod drugimi, a różnica między tymi wielkościami stanowi wynik finansowy na poszczególnych poziomach działalności przedsiębiorstwa. Wynik finansowy jest syntetyczną miarą efektów finansowych osiągniętych przez firmę w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Powstaje on na kilku poziomach, co prezentuje poniższa tabela.
Tabela. Rachunek zysków i strat.
|
KOSZTY I STRATY |
PRZYCHODY I ZYSKI |
|
A. Koszty działalności operacyjnej. 1. Wartość sprzedanych towarów i materiałów. 2. Koszty wytworzenia sprzedanych produktów. 3. Koszty sprzedaży.
4. Koszty ogólne zarządu
B. Zysk ze sprzedaży.
C. Pozostałe koszty operacyjne.
1. Wartość sprzedanych składników majątku trwałego. 2. Pozostałe koszty operacyjne.
D. Zysk na działalności operacyjne. E. Koszty finansowe. 1. Odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego i krótkoterminowych papierów wartościowych. 2. Odsetki do zapłacenia. F. Zysk netto na działalności gospodarczej. G. Straty nadzwyczajne. H. Zysk brutto. I. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego. 1. Podatek dochodowy od osób prawnych lub osób fizycznych. 2. Pozostałe obowiązkowe obciążenia. J. Zysk netto. |
A.Przychody ze sprzedaży.
1. Przychody ze sprzedaży produktów. 2. Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów.
B. Strata ze sprzedaży.
C. Pozostałe przychody operacyjne.
1. Przychody ze sprzedaży składników majątku trwałego. 2. Dotacje. 3. Pozostałe przychody operacyjne. D. Strata na działalności operacyjne.
E. Przychody finansowe. 1. Dywidendy z tytułu udziałów.
2. Odsetki uzyskane. F. Strata brutto na działalności gospodarczej. G. Zyski nadzwyczajne. H. Strata brutto.
J. Strata netto. |
Źródło: M. Sierpińska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Warszawa 1998, s. 27.
Jak wynika z powyższej tabeli rachunek zysków i strat pozwala na ustalenie wyniku finansowego na trzech poziomach:
– operacyjnym, który pozwala ustalić wynik operacyjny,
– finansowym, na którym ustala się wynik na działalności przedsiębiorstwa,
– nadzwyczajnym, który koryguje wynik na działalności gospodarczej o zdarzenie nadzwyczajne w celu uzyskania wyniku finansowego brutto.1
1 M. Sierpińska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Warszawa 1998, s. 26.