Ocena sytuacji firmy jest kluczowym elementem zarządzania przedsiębiorstwem, gdyż pozwala na zrozumienie bieżącej kondycji, mocnych i słabych stron, a także identyfikację możliwości wzrostu i zagrożeń. Obejmuje ona analizę finansową, strategiczną oraz rynkową, co pozwala na pełniejszy obraz sytuacji firmy.
- Analiza finansowa: Jak już wcześniej wspomniano, analiza finansowa obejmuje ocenę sprawozdań finansowych, wskaźników finansowych oraz przepływów pieniężnych. Pozwala to na zrozumienie płynności, rentowności, dźwigni finansowej, efektywności operacyjnej oraz struktury kapitału firmy.
- Analiza strategiczna: Ocena sytuacji firmy powinna uwzględniać analizę strategiczną, która obejmuje ocenę misji, wizji i celów strategicznych przedsiębiorstwa. Istotne jest również zrozumienie pozycji konkurencyjnej firmy, co można osiągnąć poprzez analizę SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats), czyli analizę mocnych i słabych stron firmy, a także szans i zagrożeń wynikających z otoczenia zewnętrznego.
- Analiza rynkowa: Ocena sytuacji firmy powinna uwzględniać również analizę rynkową, która obejmuje ocenę trendów rynkowych, struktury rynku, konkurencji oraz zachowań konsumentów. Analiza rynkowa pozwala na zrozumienie potrzeb klientów, identyfikację nisz rynkowych oraz ocenę wpływu konkurencji na działalność przedsiębiorstwa.
- Analiza konkurencyjna: W celu oceny sytuacji firmy, warto również przeprowadzić analizę konkurencyjną, która pozwala na zrozumienie strategii, produktów, usług, cen oraz marketingu konkurentów, a także na ocenę ich pozycji rynkowej.
- Analiza organizacyjna: Ocena sytuacji firmy powinna uwzględniać również analizę organizacyjną, która obejmuje ocenę struktury organizacyjnej, kultury organizacyjnej, zarządzania zasobami ludzkimi, procesów oraz systemów informatycznych. Pozwala to na identyfikację obszarów, w których można wprowadzić usprawnienia, a także na zrozumienie, w jaki sposób organizacja wpływa na osiągane wyniki.
- Analiza otoczenia makroekonomicznego: W ocenie sytuacji firmy warto uwzględnić także analizę otoczenia makroekonomicznego, która pozwala na zrozumienie wpływu czynników gospodarczych, politycznych, społecznych, technologicznych, prawnych i środowiskowych (analiza PESTLE) na działalność przedsiębiorstwa. Ta analiza pomaga w identyfikacji istotnych trendów oraz ewentualnych zagrożeń dla firmy wynikających z jej otoczenia.
- Analiza łańcucha wartości: W celu dokładniejszej oceny sytuacji firmy, warto również przeanalizować łańcuch wartości przedsiębiorstwa, który obejmuje wszystkie działania prowadzone przez firmę od pozyskania surowców, przez produkcję, dystrybucję, sprzedaż po serwis posprzedażowy. Analiza łańcucha wartości pozwala na identyfikację obszarów, w których przedsiębiorstwo może zyskać przewagę konkurencyjną oraz na zrozumienie, jak wartość jest generowana i dystrybuowana w organizacji.
- Analiza zasobów i kompetencji: Ocena sytuacji firmy powinna uwzględniać również analizę zasobów i kompetencji przedsiębiorstwa. Zasoby obejmują aktywa materialne (np. maszyny, budynki), niematerialne (np. marka, patenty) oraz ludzkie. Kompetencje to umiejętności i zdolności firmy do efektywnego wykorzystania zasobów w celu osiągnięcia przewagi konkurencyjnej. Analiza zasobów i kompetencji pozwala na zrozumienie, jakie są kluczowe atuty firmy i w jaki sposób można je wykorzystać do dalszego rozwoju.
- Ocena wyników firmy: W ocenie sytuacji firmy należy uwzględnić również wyniki osiągane przez przedsiębiorstwo. Można to zrobić, analizując m.in. przychody, zysk, udział w rynku, satysfakcję klientów oraz inne istotne wskaźniki.
- Analiza ryzyka: Ocena sytuacji firmy powinna także uwzględniać analizę ryzyka, która pozwala na identyfikację potencjalnych zagrożeń dla przedsiębiorstwa oraz na opracowanie strategii zarządzania ryzykiem. Analiza ryzyka obejmuje ryzyka finansowe, operacyjne, rynkowe, prawne, strategiczne, reputacyjne oraz inne istotne dla firmy.
Ocena sytuacji firmy jest kluczowym elementem zarządzania przedsiębiorstwem i pozwala na pełniejsze zrozumienie bieżącej kondycji firmy, jej mocnych i słabych stron, możliwości wzrostu oraz zagrożeń. Przeprowadzenie kompleksowej analizy finansowej, strategicznej, rynkowej, konkurencyjnej, organizacyjnej, makroekonomicznej, łańcucha wartości, zasobów i kompetencji, wyników oraz ryzyka pozwala na uzyskanie holistycznego obrazu sytuacji firmy. Na podstawie tych analiz, zarząd przedsiębiorstwa może podejmować świadome decyzje dotyczące dalszego rozwoju, inwestycji, strategii czy zarządzania ryzykiem.
- Planowanie strategiczne: Po przeprowadzeniu dogłębnej oceny sytuacji firmy, warto przejść do etapu planowania strategicznego. Planowanie strategiczne pozwala na wyznaczenie celów, strategii oraz działań, które pozwolą przedsiębiorstwu osiągnąć przewagę konkurencyjną i długotrwały sukces. Ważne jest, aby planowanie strategiczne było oparte na wynikach analizy sytuacji firmy, aby można było właściwie dostosować strategie do rzeczywistych potrzeb i możliwości przedsiębiorstwa.
- Monitoring i kontrola: Ostatnim elementem oceny sytuacji firmy jest monitoring i kontrola. Obejmuje to śledzenie wyników osiąganych przez przedsiębiorstwo, kontrolowanie realizacji strategii oraz wprowadzanie korekt w przypadku odchyleń od planu. Monitoring i kontrola są istotne, aby zapewnić, że przedsiębiorstwo osiąga założone cele i kontynuuje rozwój w odpowiednim kierunku.
Współczesne zarządzanie przedsiębiorstwem wymaga ciągłego monitorowania i oceny sytuacji firmy, aby dostosowywać się do zmieniających się warunków rynkowych, konkurencji oraz oczekiwań klientów. Przeprowadzenie kompleksowej analizy sytuacji firmy pozwala na świadome podejmowanie decyzji, zarówno na poziomie strategicznym, jak i operacyjnym, co jest kluczem do sukcesu w dynamicznym otoczeniu biznesowym.
Szczególne zainteresowanie sytuacją finansową firmy wykazują też banki przy udzielaniu kredytów. Dokonują one szczegółowej oceny tej sytuacji również w czasie wykorzystania kredytów przez przedsiębiorstwo, dążąc do określenia potencjalnej możliwości terminowego regulowania zobowiązań przez dłużnika. W razie pogorszenia sytuacji finansowej dłużnika banki ograniczają kredyt, zwiększają stopę ich oprocentowania, a nawet mogą żądać przedterminowej spłaty kredytu.
Analizę finansową przedsiębiorstwa wykorzystują również firmy ubezpieczeniowe w przypadku przejmowania ryzyka niewypłacalności odbiorców firmy. W ocenę sytuacji finansowej wnikają władze skarbowe przy rozpatrywaniu wniosków o odroczenie płatności podatków.[1]
Ogólnie biorąc, ocena sytuacji finansowej firmy dokonywana jest w różne skali oraz z różnych punktów widzenia przez jej otoczenie i stanowi podstawowy element standingu przedsiębiorstwa, czyli jego pozycji konkurencyjnej, wiarygodności i siły ekonomicznej na rynku.
[1] W. Bień, po. cit., s. 80.